Introductie tot situationeel leidinggeven

Er is in de afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van leiderschapsgedrag. Onderzoekers hebben steeds gezocht naar die eigenschappen van leiders, die hun effectiviteit bepalen.

In de praktijk werd echter vastgesteld dat effectieve leider weinig eigenschappen gemeenschappelijk hebben. Wat later verlegde de aandacht van de onderzoekers zich van de eigenschappen naar het gedrag en de stijl(en) van de leidinggevenden.

Uit onderzoek bleek oa. dat een bepaalde stijl van leidinggeven in de ene situatie goed werkte en in de andere niet.

Daarmee verschoof de aandacht naar die situaties en omgevingsfactoren die kennelijk van belang zijn bij de verklaring van effectief leiderschapsgedrag. De situationele theorieën deden daarmee hun intrede.

In vrijwel alle theorieën die zich op operationeel leiderschapsgedrag richten komen 2 elementen naar voor, namelijk:

• De gerichtheid van de leider op de taak
• De gerichtheid van de leider op de mens of de relatie

Onder taakgerichtheid wordt hier verstaan: de mate waarin de leider aangeeft wat, wanneer, waar en hoe iets moet gebeuren de relatiegerichtheid geeft aan: de persoonlijke belangstelling en aandacht, die de leider voor een medewerker heeft.

Paul Hersey en Kenneth Blanchard, 2 Amerikaanse wetenschappers en managementdeskundigen, hebben op basis van deze 2 elementen een situationele leiderschapstheorie ontwikkeld, die uitgaat van de medewerker.

Uitgangspunt van situationeel leidinggeven is, dat een effectieve leidinggevende zijn of haar stijl van leidinggeven aanpast aan de kenmerken van de situatie. De omschrijving die Hersey & Blanchard geven aan leiderschapsgedrag luidt: er is sprake van leiderschapsgedrag als iemand in een bepaalde situatie invloed wil uitoefenen op het gedrag van een ander (of anderen) in de door hem of haar gewenste richting.

Dit gedrag kan succesvol genoemd worden, wanneer het gedrag van de leider tot gevolg heeft dat de medewerkers ‘gehoorzamen’. Dit gedrag is effectief als de beïnvloeding door de ander(en) bovendien geaccepteerd en positief gewaardeerd wordt.